Trong bối cảnh quốc tế ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn môi trường và chống biến đổi khí hậu, ngành gỗ là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang chịu áp lực “xanh hóa” mạnh mẽ. Chuyển đổi xanh ngành gỗ không còn là lựa chọn ưu tiên mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn giữ vị thế xuất khẩu, đảm bảo phát triển lâu dài và hòa nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thực trạng và áp lực “xanh hóa” ngành gỗ

Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh chuyển đổi xanh, ngành gỗ Việt Nam đang đối mặt với áp lực lớn từ các quy định quốc tế và yêu cầu thị trường. Việc không theo kịp xu hướng này không chỉ làm giảm năng lực cạnh tranh mà còn có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe

Nhiều thị trường xuất khẩu lớn như EU và Mỹ đã áp dụng các cơ chế như EUDR, CBAM, buộc doanh nghiệp chứng minh nguồn gốc gỗ hợp pháp và kiểm soát lượng khí thải carbon. Các yêu cầu này được áp dụng xuyên suốt chuỗi sản xuất, từ nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng.

Khoảng cách giữa doanh nghiệp lớn và SME

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) gặp khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ xanh, đầu tư máy móc hiện đại và xây dựng hệ thống quản trị phát thải. Ngược lại, các doanh nghiệp lớn có điều kiện hơn để triển khai đồng bộ chuyển đổi xanh.

Nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng

Nếu không đáp ứng được các tiêu chuẩn “xanh”, doanh nghiệp có thể bị trả hàng, mất hợp đồng hoặc chịu thuế carbon cao. Điều này khiến việc tuân thủ không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để tồn tại trên thị trường quốc tế.

Áp lực cạnh tranh về chi phí

Đầu tư cho công nghệ sạch, nguyên liệu bền vững và truy xuất nguồn gốc làm tăng chi phí sản xuất. Trong khi đó, khách hàng vẫn đòi hỏi giá cả cạnh tranh, tạo ra bài toán khó cho doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.

Cơ hội và lợi thế khi áp dụng chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh không chỉ là thách thức, mà còn mở ra nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp ngành gỗ. Việc chủ động thích nghi sớm sẽ giúp tăng sức cạnh tranh, thu hút đầu tư và phát triển bền vững trong dài hạn.

Tiếp cận thị trường xuất khẩu giá trị cao

Các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản, … ưu tiên nhập khẩu sản phẩm thân thiện môi trường, có chứng nhận bền vững. Doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi xanh sẽ có cơ hội mở rộng thị phần và tăng giá trị xuất khẩu.

Nâng cao hình ảnh và uy tín thương hiệu

Việc áp dụng sản xuất sạch, minh bạch nguồn gốc nguyên liệu giúp doanh nghiệp tạo dựng niềm tin với đối tác và người tiêu dùng. Đây là yếu tố ngày càng quan trọng trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Thu hút nguồn vốn đầu tư xanh

Các tổ chức tài chính trong và ngoài nước đang ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp có định hướng bền vững. Việc đáp ứng tiêu chí xanh giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận vốn vay ưu đãi và các chương trình hỗ trợ kỹ thuật.

Tối ưu chi phí vận hành dài hạn

Dù chi phí đầu tư ban đầu cao, nhưng về lâu dài, chuyển đổi xanh giúp giảm chi phí năng lượng, xử lý chất thải và tăng hiệu suất sản xuất. Điều này nâng cao lợi nhuận và khả năng cạnh tranh bền vững.

Những chiến lược chuyển đổi xanh ngành gỗ hiệu quả

Trong bối cảnh tiêu chuẩn “xanh” đang trở thành rào cản kỹ thuật tại nhiều thị trường lớn, việc chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là cơ hội để doanh nghiệp ngành gỗ nâng cao năng lực cạnh tranh. Dưới đây là các chiến lược thực tiễn và hiệu quả giúp doanh nghiệp thực hiện quá trình này một cách bền vững.

Ưu tiên sử dụng nguyên liệu hợp pháp và bền vững

Doanh nghiệp nên chuyển sang sử dụng gỗ có chứng chỉ FSC, PEFC hoặc nguồn gỗ trồng trong nước theo quy chuẩn. Điều này giúp đảm bảo tính hợp pháp, truy xuất nguồn gốc và phù hợp với các quy định quốc tế như EUDR.

Đầu tư công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng

Việc thay thế máy móc cũ bằng thiết bị hiện đại, tiết kiệm điện – nước, sử dụng sơn gốc nước và vật liệu ít phát thải sẽ giúp giảm khí nhà kính, nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu chi phí vận hành.

Tối ưu thiết kế và giảm thiểu vật liệu

Thiết kế thông minh giúp sử dụng ít nguyên liệu hơn nhưng vẫn giữ được giá trị thẩm mỹ và công năng. Bên cạnh đó, chuyển sang bao bì tái chế hoặc thân thiện với môi trường như giấy kraft, tre, bã mía… cũng là bước đi quan trọng.

Tăng cường số hóa và minh bạch chuỗi cung ứng

Áp dụng hệ thống quản lý số như phần mềm truy xuất nguồn gốc, nền tảng đo lường phát thải carbon (ví dụ VertZéro) giúp doanh nghiệp minh bạch dữ liệu, dễ dàng tham gia vào chuỗi cung ứng xanh và tiếp cận tài chính khí hậu.

Xây dựng đội ngũ nhân sự “xanh”

Đào tạo nhân viên về các tiêu chuẩn môi trường, kỹ năng vận hành công nghệ mới và xây dựng văn hóa doanh nghiệp hướng đến phát triển bền vững là yếu tố quan trọng giúp chiến lược chuyển đổi xanh đi vào thực tế.

Tích cực tham gia mạng lưới và chứng nhận quốc tế

Tham gia các hiệp hội ngành, chương trình chứng nhận quốc tế (như BSCI, SEDEX, ISO 14001…) không chỉ giúp nâng cao uy tín, mà còn mở ra cơ hội hợp tác với các đối tác có cùng định hướng xanh hóa.