Khu vực Đông Nam Bộ trung tâm công nghiệp và kinh tế năng động bậc nhất Việt Nam được đánh giá là vùng có tiềm năng lớn để thực hiện các chương trình Net Zero, nhờ vào kết cấu hạ tầng hiện đại, năng lực sản xuất công nghiệp mạnh mẽ và tỷ lệ đô thị hóa cao. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, khu vực này cần có các chính sách ưu đãi từ Chính phủ, thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Tiềm năng của khu vực Đông Nam Bộ trong lộ trình Net Zero

Là trung tâm công nghiệp lớn của cả nước, Đông Nam Bộ sở hữu nhiều lợi thế để triển khai các giải pháp giảm phát thải:

• Công nghệ sản xuất xanh: Các doanh nghiệp có thể chuyển đổi dây chuyền sản xuất sang sử dụng năng lượng sạch, tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng hóa thạch, áp dụng các biện pháp tiết kiệm điện.
• Năng lượng tái tạo: Khu vực có tiềm năng phát triển điện mặt trời, điện gió và các giải pháp lưu trữ năng lượng, đặc biệt tại các tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương và Tây Ninh.
• Giao thông xanh và đô thị thông minh: Khuyến khích sử dụng phương tiện chạy điện, xây dựng hệ thống trạm sạc và phát triển hạ tầng giao thông hiện đại, giảm phát thải từ vận tải.
• Nông nghiệp công nghệ cao: Áp dụng công nghệ sinh khối, sản xuất nông nghiệp bền vững, giảm phát thải từ phụ phẩm nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm.

Theo các chuyên gia, thông tin về Net Zero cần được phổ biến rộng rãi đến cộng đồng doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, chuyên gia và nhà khoa học tại Đông Nam Bộ để thúc đẩy sự tham gia đồng bộ và hiệu quả.

Giải pháp và chính sách ưu đãi cần thiết

Để thúc đẩy lộ trình Net Zero, các chính sách ưu đãi là yếu tố then chốt. Một số giải pháp chính bao gồm:

Phát triển năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng xanh

• Hệ thống điện mặt trời kết hợp pin lưu trữ năng lượng cho khu dân cư và khu công nghiệp.
• Đẩy mạnh sử dụng điện khí, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) và dần chuyển sang hydrogen vào giai đoạn dài hạn.
• Khuyến khích phát triển điện gió trên đất liền và ngoài khơi, đặc biệt tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.

Chuyển đổi phương tiện giao thông xanh

• Hỗ trợ thuế, trợ giá và hạ tầng trạm sạc cho xe điện.
• Phát triển giao thông công cộng thân thiện với môi trường, giảm phát thải từ các phương tiện cá nhân.

Hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ xanh

• Ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng, sản xuất sạch hơn.
• Khuyến khích hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ, huy động nguồn lực tài chính cho các dự án xanh.

Phát triển nông nghiệp và quản lý chất thải

• Sử dụng phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất sinh khối và nhiên liệu xanh.
• Thúc đẩy nông nghiệp bền vững, trồng rừng và bảo vệ rừng.
• Xử lý chất thải nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm để giảm phát thải khí nhà kính.

Ví dụ điển hình về doanh nghiệp tiên phong

Một số doanh nghiệp đã đi đầu trong việc hướng đến tác động môi trường bằng 0 và giảm phát thải:

• Heineken Việt Nam đặt mục tiêu đạt tác động môi trường bằng 0 vào năm 2030, giảm 33% phát thải trong chuỗi giá trị. Toàn bộ 6 nhà máy bia của Heineken áp dụng 96% năng lượng tái tạo, sử dụng nhiệt năng sinh khối và mô hình kinh tế tuần hoàn, không còn rác thải chôn lấp từ năm 2021.
• Tổng công ty Khí Việt Nam đang triển khai chiến lược chuyển dịch năng lượng, nghiên cứu sản xuất Green Hydrogen, Blue/Green Methanol, dầu sinh học từ tảo, xăng/dầu từ rác nhựa và thu hồi CO2 làm nguyên liệu cho các dự án xanh. Hệ thống đường ống khí tự nhiên dài ~1.000 km giúp doanh nghiệp có nền tảng hạ tầng vững chắc để phát triển năng lượng tái tạo.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, nguồn vốn cho các dự án Net Zero thường lớn, vì vậy Chính phủ cần hỗ trợ doanh nghiệp bằng ưu đãi thuế, tín dụng, cơ chế thị trường carbon và hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực.

Nhu cầu đầu tư và hợp tác quốc tế

Để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, Việt Nam dự kiến cần đầu tư thêm khoảng 368 tỷ USD, tương đương 6,8% GDP mỗi năm. Do đó, hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế và thu hút vốn đầu tư xanh là giải pháp quan trọng. Đồng thời, việc xây dựng cơ chế thị trường carbon trong nước sẽ giúp doanh nghiệp giảm phát thải hiệu quả và nâng cao nhận thức về môi trường.

Kết luận

Khu vực Đông Nam Bộ sở hữu tiềm năng kinh tế và hạ tầng thuận lợi để dẫn đầu cả nước trong lộ trình Net Zero. Tuy nhiên, để thực hiện thành công mục tiêu này vào năm 2050, cần chính sách ưu đãi từ Chính phủ, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ xanh, phát triển năng lượng tái tạo, giao thông xanh và nông nghiệp bền vững.

Sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng nghiên cứu khoa học, cùng với nguồn lực tài chính quốc tế và cơ chế thị trường carbon, sẽ giúp Đông Nam Bộ trở thành hình mẫu về phát triển kinh tế xanh và bền vững, đóng góp vào chiến lược quốc gia ứng phó biến đổi khí hậu.