Ngành thép Việt Nam hiện đang xếp thứ 12 thế giới và đứng đầu khu vực Đông Nam Á về sản lượng, đồng thời phấn đấu phát triển theo xu hướng tăng trưởng xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu Net Zero đến năm 2050. Với sản lượng tiêu thụ trong nước năm 2024 đạt mức cao nhất trong 10 năm qua, ngành thép đang trên đà phục hồi mạnh mẽ và mở rộng xuất khẩu, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tiếp theo.

Sản lượng thép tăng trưởng mạnh, nền tảng vững chắc cho tăng trưởng xanh

Theo báo cáo tại Đại hội nhiệm kỳ VI (2025-2030) của Hiệp hội Thép Việt Nam, trong năm 2024, sản lượng tiêu thụ thép trong nước đã đạt con số 24,5 triệu tấn, mức cao nhất kể từ 2014. Tổng sản lượng thép thành phẩm trong 5 năm vừa qua đạt hơn 176 triệu tấn, tăng hơn 73,5 triệu tấn so với giai đoạn 2014-2019. Thành tựu này đã đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu sản phẩm thép hàng đầu khu vực và trên thế giới.

Sự tăng trưởng ấn tượng này chủ yếu nhờ các dự án đầu tư mạnh mẽ từ thượng nguồn luyện gang, luyện thép đến các khâu trung và hạ nguồn như cán thép xây dựng, cán nóng, cán nguội, sản xuất ống thép hàn và tôn mạ. Đặc biệt, nguồn lực đầu tư chính đến từ các doanh nghiệp trong nước, thể hiện sự tự chủ, chủ động trong phát triển ngành.

Tăng trưởng xanh – xu hướng tất yếu của ngành thép Việt Nam

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, ngành thép được xác định là một trong những ngành tiêu thụ năng lượng lớn và phát thải khí nhà kính hàng đầu. Do vậy, chuyển đổi sang tăng trưởng xanh không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là cơ hội để ngành thép Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Hiệp hội Thép Việt Nam đã và đang đồng hành cùng các doanh nghiệp trong việc xây dựng và triển khai các chiến lược phát triển bền vững. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ xanh, sử dụng nguyên liệu thay thế, tái chế phế liệu thép, cải tiến quy trình sản xuất nhằm giảm phát thải và tiêu thụ năng lượng hiệu quả được coi là trọng tâm hàng đầu.

Các doanh nghiệp lớn đã bắt đầu đầu tư mạnh vào công nghệ luyện thép bằng điện hồ quang (EAF) – phương pháp thân thiện với môi trường hơn so với luyện gang truyền thống sử dụng than cốc. Bên cạnh đó, việc áp dụng các giải pháp quản lý số hóa trong sản xuất giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí và phát thải, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh doanh.

Vai trò của Hiệp hội Thép Việt Nam và sự phối hợp với Bộ Công Thương

Hiệp hội Thép Việt Nam đã chủ động tham gia vào các hoạt động xây dựng chính sách, tư vấn và phản biện liên quan đến ngành, đặc biệt trong các dự án đầu tư và phòng vệ thương mại. Qua đó, Hiệp hội góp phần giúp các doanh nghiệp ngành thép có cơ sở để phát triển sản xuất ổn định và bền vững.

Trong nhiệm kỳ tới, Hiệp hội đặt mục tiêu xây dựng ngành thép phát triển theo lộ trình xanh hóa sản xuất, phù hợp với chiến lược phát thải ròng bằng “0” của quốc gia. Hiệp hội cũng đẩy mạnh công tác hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Hiệp hội và Bộ Công Thương đã và đang tạo điều kiện thuận lợi cho ngành thép phát triển theo hướng bền vững, góp phần quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược phát triển ngành thép đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045.

Những thách thức và giải pháp chuyển đổi ngành thép xanh

Mặc dù ngành thép Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong phát triển bền vững, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Một số rào cản lớn như chi phí đầu tư công nghệ xanh còn cao, nguồn nguyên liệu sạch hạn chế, cùng với áp lực cạnh tranh từ thị trường quốc tế.

Việc thay thế lò luyện truyền thống bằng công nghệ luyện thép bằng điện đòi hỏi vốn đầu tư lớn và nguồn điện tái tạo phải ổn định. Đồng thời, ngành thép cần tiếp tục tăng cường tái chế phế liệu thép để giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu khai thác mới, góp phần tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.

Về phía chính sách, cần có những cơ chế ưu đãi, hỗ trợ tài chính và kỹ thuật dành cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch, đồng thời xây dựng hệ thống đo lường và báo cáo phát thải minh bạch để quản lý hiệu quả hơn quá trình chuyển đổi năng lượng.

Định hướng phát triển và tầm nhìn ngành thép Việt Nam đến năm 2050

Hiệp hội Thép Việt Nam xác định mục tiêu trọng tâm trong giai đoạn 2025-2030 là thúc đẩy ngành thép phát triển theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững, đồng thời từng bước hiện thực hóa cam kết Net Zero đến năm 2050 của Việt Nam. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường mà còn mở rộng cơ hội đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đại hội nhiệm kỳ VI của Hiệp hội đã bầu ông Nghiêm Xuân Đa – Tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSTEEL) tiếp tục giữ chức Chủ tịch Hiệp hội, đảm bảo sự lãnh đạo ổn định và định hướng phát triển lâu dài cho ngành.

Các chiến lược trọng tâm sẽ tập trung vào việc hoàn thiện cơ chế chính sách, đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới, nâng cao năng lực quản lý và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong ngành.

Ngành thép Việt Nam đang vững bước trên hành trình tăng trưởng xanh, vừa phát triển kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường và hiện thực hóa mục tiêu Net Zero. Với sự hợp lực từ chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp, ngành thép không chỉ củng cố vị trí dẫn đầu khu vực mà còn phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, sẵn sàng đối mặt với những thách thức toàn cầu trong tương lai.