Thế giới hiện nay đang chứng kiến một cuộc đua toàn cầu nhằm giảm phát thải carbon và đạt được Net Zero, trạng thái cân bằng giữa lượng khí thải tạo ra và lượng khí thải được loại bỏ khỏi khí quyển. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu trở thành mối đe dọa nghiêm trọng, nhiều quốc gia đã đưa ra cam kết mạnh mẽ để hướng tới một tương lai xanh bền vững. Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là: quốc gia nào đang dẫn đầu Net Zero và đạt được những tiến bộ đáng kể?

Tầm quan trọng của Net Zero trong chiến lược phát triển bền vững

Net Zero không chỉ là một mục tiêu môi trường mà còn là một chiến lược kinh tế quan trọng. Khi đạt được phát thải ròng bằng 0, các quốc gia sẽ vừa giảm tác động tiêu cực của khí nhà kính, vừa mở ra cơ hội phát triển năng lượng tái tạo và công nghệ xanh.

Sau Hội nghị COP26, Liên hợp quốc thống kê hơn 130 quốc gia cam kết đạt Net Zero, trong đó có Việt Nam. Trung Quốc, quốc gia phát thải lớn nhất thế giới, cam kết đạt Net Zero vào năm 2060, trong khi các quốc gia khác đặt mục tiêu sớm hơn, ví dụ Thụy Điển 2045 và Anh 2050.

Quốc gia phát thải âm: Bhutan và Suriname

Trên bản đồ Net Zero, một số quốc gia đã đạt phát thải âm, tức hấp thụ nhiều khí nhà kính hơn lượng phát thải tạo ra. Bhutan là ví dụ điển hình với 60% diện tích đất được bao phủ rừng, sử dụng thủy điện làm nguồn năng lượng chính và cấm xuất khẩu gỗ từ năm 1999. Dự kiến đến năm 2025, Bhutan có thể bù đắp 22,4 triệu tấn CO2 nhờ xuất khẩu điện.

Tương tự, Suriname sở hữu 93% diện tích đất rừng, đang đầu tư mạnh vào nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo và giao thông bền vững, duy trì trạng thái trung hòa carbon. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc bảo vệ rừng và phát triển năng lượng sạch là chìa khóa trong hành trình Net Zero.

Những “người tiên phong” trong cuộc đua Net Zero

Đi đầu cuộc đua là các quốc gia có chính sách pháp lý nghiêm ngặt, mức độ đầu tư vào năng lượng tái tạo cao, và kết quả cắt giảm phát thải carbon thực tế đáng ghi nhận.

Thụy Điển: Điểm sáng về chính sách xanh

Thụy Điển đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2045, đồng thời tiếp tục giảm phát thải sau đó. Quốc gia này đầu tư mạnh vào năng lượng gió và thủy điện, đồng thời áp dụng các chính sách về hiệu quả năng lượng và thuế carbon tiên tiến, khuyến khích các ngành công nghiệp và hộ gia đình giảm lượng khí thải. Thụy Điển liên tục được xếp hạng cao trong các bảng đánh giá về phát triển bền vững và môi trường.

Na Uy: Mạnh về xe điện và năng lượng tái tạo

Na Uy, quốc gia Bắc Âu giàu tài nguyên thiên nhiên, cam kết trở thành quốc gia trung hòa carbon vào năm 2030. Na Uy đầu tư lớn vào năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và thủy điện, đồng thời phát triển mạnh mẽ ngành xe điện, chiếm tỷ lệ cao trong tổng số phương tiện lưu thông. Đây là mô hình lý tưởng về sự kết hợp giữa công nghệ xanh và chính sách khuyến khích sử dụng năng lượng sạch.

Đan Mạch: Nền tảng cho năng lượng xanh

Đan Mạch đã đạt nhiều tiến bộ trong việc giảm phát thải carbon nhờ dự án “Đảo Năng lượng”, cung cấp điện cho 5 triệu hộ gia đình từ năng lượng gió. Quốc gia này đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch vào năm 2050, đồng thời phát triển hệ thống chính sách hỗ trợ hiệu quả năng lượng, giao thông xanh và phát triển bền vững.

Uruguay và Costa Rica: Mô hình quốc gia nhỏ, cam kết lớn

Mặc dù không giàu tài nguyên, Uruguay và Costa Rica nổi bật nhờ đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời, và gần như toàn bộ điện năng được sản xuất từ nguồn tái tạo. Costa Rica dự kiến đạt trung hòa carbon vào năm 2050, đồng thời áp dụng các chính sách bảo tồn rừng và phát triển du lịch sinh thái.

Các quốc gia thúc đẩy chính sách đạt Net Zero đúng hạn

Các quốc gia đang hoàn thiện hệ thống luật pháp và đầu tư vào công nghệ xanh để đạt Net Zero:

• Hàn Quốc: Hướng tới sử dụng hoàn toàn năng lượng tái tạo vào năm 2050.
• Canada: Mục tiêu Net Zero 2050, đầu tư 15 tỷ USD cho năng lượng sạch, trồng 2 tỷ cây xanh và phát triển giao thông công cộng bền vững.
• Liên minh châu Âu (EU): Giảm 55% lượng phát thải vào năm 2030, mở rộng năng lượng tái tạo, hạn chế nhiên liệu hóa thạch.
• Tây Ban Nha: Hệ thống điện 100% tái tạo vào năm 2050, loại bỏ than, dầu và khí đốt.
• Chile, Fiji: Đặt kế hoạch đầy tham vọng đạt phát thải ròng bằng 0.

Một số quốc gia đang hoàn thiện quy định pháp lý, như Mỹ (trung hòa carbon 2050, loại bỏ than 2030) và Trung Quốc (Net Zero 2060, đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo).

Kinh nghiệm quốc tế quý báu cho Việt Nam

Các quốc gia dẫn đầu Net Zero chia sẻ những bài học quan trọng:

• Cam kết chính trị mạnh mẽ: Ban hành chính sách, luật pháp và mục tiêu rõ ràng về Net Zero.
• Đầu tư vào năng lượng tái tạo: Tăng nguồn cung điện xanh, giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch.
• Hiệu quả năng lượng và công nghệ xanh: Ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng và khuyến khích đổi mới sáng tạo trong công nghiệp, xây dựng, giao thông.
• Tham gia cộng đồng: Nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi người dân trong các hoạt động bảo vệ môi trường.

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050. Để thực hiện mục tiêu này, Việt Nam có thể:

• Tăng cường đầu tư vào năng lượng gió, năng lượng mặt trời, và các nguồn năng lượng tái tạo khác.
• Thúc đẩy hiệu quả năng lượng và đổi mới công nghệ trong công nghiệp, giao thông, xây dựng.
• Phát triển các cơ chế khuyến khích và thu hút vốn đầu tư tư nhân.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng qua giáo dục và truyền thông về biến đổi khí hậu.

Tương lai của cuộc đua Net Zero

Cuộc đua giảm phát thải carbon và đạt Net Zero không chỉ là trách nhiệm của chính phủ mà còn của doanh nghiệp và người dân. Công nghệ năng lượng tái tạo đã phát triển mạnh mẽ trong hai thập kỷ qua, giúp giảm tác động tiêu cực từ nhiên liệu hóa thạch. Các quốc gia trên thế giới đang nỗ lực xây dựng nền kinh tế xanh, đầu tư vào công nghệ sạch, đồng thời thúc đẩy chính sách bền vững để bảo vệ hành tinh trước tác động của biến đổi khí hậu.

Nếu Việt Nam áp dụng thành công các chiến lược từ kinh nghiệm quốc tế, kết hợp chính sách mạnh mẽ, công nghệ xanh và sự tham gia của cộng đồng, mục tiêu Net Zero 2050 hoàn toàn khả thi. Đây sẽ là bước ngoặt quan trọng để Việt Nam trở thành quốc gia phát triển bền vững, góp phần vào nỗ lực chung của toàn cầu chống biến đổi khí hậu.