Việt Nam đang nỗ lực xây dựng khung pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon nhằm thúc đẩy phát triển tài chính xanh và chuyển đổi năng lượng bền vững. Bộ Công Thương vừa công bố dự thảo nghị định liên quan đến việc thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon hoạt động trong Trung tâm tài chính quốc tế. Đây là bước đi quan trọng để hoàn thiện thị trường carbon, giúp doanh nghiệp dễ dàng giao dịch và huy động vốn xanh.

Cơ chế vận hành của sàn giao dịch tín chỉ carbon trong Trung tâm tài chính quốc tế

Theo dự thảo nghị định, sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ là một trong bảy lĩnh vực nền tảng phát triển trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Sàn này có nhiệm vụ tổ chức và vận hành các giao dịch tín chỉ giảm phát thải khí nhà kính. Tín chỉ carbon được xác nhận hợp lệ bởi các cơ quan có thẩm quyền và tuân thủ đầy đủ quy định về lưu trữ, công bố thông tin và phòng chống gian lận trong thương mại carbon.

Bên cạnh giao dịch tín chỉ carbon, sàn còn thực hiện giao dịch hàng hóa vật chất và phái sinh. Hàng hóa vật chất bao gồm các sản phẩm có thể vận chuyển và lưu kho thực tế như nông sản, khoáng sản, nguyên liệu công nghiệp. Hàng hóa phái sinh là công cụ tài chính dựa trên giá trị của hàng hóa cơ sở, cho phép mua bán quyền và nghĩa vụ trong tương lai. Sàn giao dịch dựa trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại giúp các bên tham gia thực hiện giao dịch nhanh chóng, an toàn và minh bạch.

Việc đưa hoạt động giao dịch tín chỉ carbon vào Trung tâm tài chính quốc tế còn giúp tận dụng các chính sách ưu đãi đặc thù về thuế, phí và thủ tục hành chính. Điều này tạo động lực lớn cho các doanh nghiệp năng lượng sạch, tài chính xanh và các ngành liên quan phát triển bền vững hơn.

Sàn giao dịch sản phẩm tài chính xanh: Tiêu chuẩn và trách nhiệm

Bên cạnh sàn giao dịch tín chỉ carbon, dự thảo nghị định còn quy định về việc thành lập sàn giao dịch sản phẩm tài chính xanh. Đây là sàn chuyên biệt cho các sản phẩm tài chính đáp ứng tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt do Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành. Tiêu chuẩn này được xây dựng trên cơ sở tham khảo các thông lệ và chuẩn mực quốc tế.

Sàn có trách nhiệm công khai báo cáo kiểm toán độc lập về tính “xanh” của sản phẩm, quy trình thẩm định và dòng vốn đầu tư. Mọi sản phẩm không đạt tiêu chuẩn hoặc phát hiện dấu hiệu sai phạm sẽ bị tạm dừng giao dịch, đình chỉ niêm yết và thông báo cho các cơ quan quản lý có thẩm quyền. Đây là cơ chế nhằm bảo vệ nhà đầu tư, ngăn chặn các hành vi gian lận và đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường tài chính xanh.

Việc hình thành sàn sản phẩm tài chính xanh sẽ góp phần thu hút dòng vốn đầu tư dài hạn, tăng cường sự tin tưởng của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng thời, nó giúp Việt Nam hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Triển vọng và tác động của sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam

Việc thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon trong Trung tâm tài chính quốc tế sẽ nâng cao tính minh bạch và hiệu quả cho thị trường tín chỉ carbon Việt Nam. Đây là nền tảng để doanh nghiệp trong nước và nhà đầu tư quốc tế dễ dàng tiếp cận, giao dịch, đồng thời thúc đẩy thị trường phát triển bền vững và chuyên nghiệp hơn.

Thị trường tín chỉ carbon sẽ hỗ trợ Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Các doanh nghiệp có thể mua bán tín chỉ giảm phát thải để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường, giảm chi phí và tiếp cận các thị trường xuất khẩu xanh với yêu cầu ngày càng khắt khe. Bên cạnh đó, việc giao dịch minh bạch sẽ giúp kiểm soát phát thải hiệu quả, tránh hiện tượng “greenwashing” (xanh giả).

Tuy nhiên, việc phát triển thị trường tín chỉ carbon cũng đặt ra nhiều thách thức về hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực quản lý và tăng cường hợp tác quốc tế. Các bộ ngành cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng các quy định rõ ràng, hiệu quả và linh hoạt nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi các bên liên quan.

Với tiềm năng to lớn và sự quan tâm mạnh mẽ từ Chính phủ, sự phát triển của sàn giao dịch tín chỉ carbon được kỳ vọng sẽ trở thành động lực mới cho kinh tế xanh của Việt Nam. Đây không chỉ là công cụ tài chính mà còn là bước đệm để Việt Nam gia nhập mạng lưới carbon quốc tế, góp phần tích cực vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.