Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng và áp lực từ xã hội, thị trường và các bên liên quan gia tăng, ngày càng nhiều doanh nghiệp trên toàn cầu cam kết theo đuổi tiêu chuẩn Net Zero, phát thải ròng bằng 0. Tuy nhiên, không phải cam kết nào cũng mang lại giá trị thực sự nếu thiếu đi một khung tiêu chuẩn khoa học, rõ ràng và minh bạch.

Mục tiêu ngắn hạn – Hành động ngay, giảm sâu đến năm 2030

Tiêu chuẩn đầu tiên và quan trọng nhất trong hành trình Net Zero là thiết lập các mục tiêu giảm phát thải ngắn hạn, cụ thể là giảm ít nhất 50% tổng phát thải trong toàn chuỗi giá trị trước năm 2030. Điều này không chỉ phản ánh trách nhiệm môi trường mà còn chứng minh cam kết hành động sớm của doanh nghiệp.

Các mục tiêu ngắn hạn này cần tuân thủ các tiêu chí khoa học của SBTi, bao gồm việc đo lường chính xác toàn bộ các loại phát thải (phạm vi 1, 2 và 3) và triển khai các biện pháp giảm phát thải thực chất như: chuyển đổi năng lượng tái tạo, tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch và tăng hiệu suất sử dụng tài nguyên.

Lý do quan trọng: Hành động sớm và quyết liệt là cách duy nhất để đạt được mục tiêu dài hạn. Nếu đợi đến sát thời điểm 2050 mới hành động, chi phí và rủi ro sẽ tăng cao, đồng thời làm suy giảm uy tín doanh nghiệp.

Mục tiêu dài hạn – Giảm hơn 90% phát thải trước 2050

Tiêu chuẩn Net Zero không chỉ yêu cầu hành động trong ngắn hạn, mà còn đòi hỏi cam kết dài hạn rõ ràng. Theo hướng dẫn của SBTi, một doanh nghiệp chỉ được công nhận đạt Net Zero thực sự khi đã giảm trên 90% lượng phát thải khí nhà kính có thể loại bỏ trong toàn bộ chuỗi giá trị trước năm 2050.

Đây không phải là “cam kết trên giấy”, mà là yêu cầu bắt buộc kèm theo lộ trình cụ thể, có thể đo lường và xác minh độc lập. Những phát thải còn lại (dưới 10%) không thể loại bỏ mới được phép trung hòa bằng các giải pháp loại bỏ carbon vĩnh viễn như: công nghệ thu giữ carbon, tái trồng rừng có kiểm soát, hoặc lưu trữ carbon địa chất.

Lưu ý: Việc chỉ bù trừ phát thải mà không có kế hoạch cắt giảm cụ thể sẽ không được SBTi công nhận là Net Zero. Điều này nhằm ngăn chặn tình trạng “tẩy xanh”, vốn đang làm giảm niềm tin vào các tuyên bố môi trường của doanh nghiệp.

Trung hòa phát thải còn lại bằng giải pháp bền vững

Khi đã giảm được hơn 90% phát thải, doanh nghiệp cần trung hòa phần phát thải còn lại bằng các biện pháp loại bỏ carbon vĩnh viễn, thay vì chỉ đơn thuần bù trừ bằng tín chỉ carbon không kiểm soát.

Theo SBTi, chỉ khi doanh nghiệp đạt được mục tiêu dài hạn và trung hòa lượng phát thải không thể loại bỏ, họ mới có thể chính thức được công nhận là đạt Net Zero. Đây là điểm khác biệt lớn giữa Tiêu chuẩn Net Zero của SBTi và các cam kết tự phát thải khác.

Ngoài ra, các giải pháp loại bỏ carbon cần tuân theo nguyên tắc minh bạch, có thể đo lường và được bên thứ ba xác minh. Điều này giúp đảm bảo tính tin cậy, tránh những phương án “carbon rẻ tiền” không bền vững, không hiệu quả.

Giảm thiểu vượt ra ngoài chuỗi giá trị (BVCM)

Một trong những điểm mới và đột phá trong Tiêu chuẩn Net Zero là khuyến nghị doanh nghiệp đầu tư vào các biện pháp giảm thiểu khí thải ngoài chuỗi giá trị (Beyond Value Chain Mitigation – BVCM).

Điều này có nghĩa là ngoài việc giảm phát thải từ các hoạt động trực tiếp và gián tiếp, doanh nghiệp nên tích cực đóng góp vào các sáng kiến giảm phát thải toàn cầu như:

• Hỗ trợ các dự án năng lượng sạch ở các quốc gia đang phát triển
• Đầu tư vào công nghệ carbon capture & storage
• Hợp tác với chuỗi cung ứng để lan tỏa hành động khí hậu

Dù không bắt buộc để được công nhận Net Zero, nhưng BVCM giúp doanh nghiệp thể hiện vai trò dẫn dắt, xây dựng thương hiệu bền vững và chuẩn bị sẵn sàng trước các quy định khí hậu khắt khe hơn trong tương lai.

Tại sao doanh nghiệp cần tuân theo Tiêu chuẩn Net Zero?

SBTi cung cấp khung đánh giá và xác thực minh bạch, đáng tin cậy cho các cam kết khí hậu của doanh nghiệp. Hiện tại, hơn 88% lượng khí thải toàn cầu và 92% GDP đã được bao phủ bởi các cam kết Net Zero, nhưng chưa đến 1/3 trong số đó dựa trên khoa học.

Việc tuân thủ tiêu chuẩn Net Zero của SBTi giúp doanh nghiệp:

• Tăng uy tín với nhà đầu tư, khách hàng và các bên liên quan
• Giảm thiểu rủi ro pháp lý và chính sách trong tương lai
• Tối ưu chi phí vận hành thông qua chuyển đổi bền vững
• Thể hiện vai trò tiên phong trong chuyển dịch sang nền kinh tế xanh

Kết luận

Tiêu chuẩn Net Zero không còn là một xu hướng mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết đối với mọi doanh nghiệp. Để thực sự đóng góp vào mục tiêu toàn cầu và đạt được lợi thế cạnh tranh bền vững, doanh nghiệp cần xây dựng và thực hiện lộ trình Net Zero dựa trên 4 tiêu chuẩn cốt lõi: mục tiêu ngắn hạn, mục tiêu dài hạn, trung hòa phát thải còn lại và hành động ngoài chuỗi giá trị.

Việc tuân thủ theo Tiêu chuẩn Net Zero của SBTi không chỉ mang lại giá trị môi trường mà còn là chiến lược phát triển bền vững, giúp doanh nghiệp vững bước trong thập kỷ quyết định vì khí hậu.