Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc cắt giảm lượng khí nhà kính không còn là lựa chọn, mà là nhiệm vụ bắt buộc đối với cá nhân, doanh nghiệp và các quốc gia. Một trong những giải pháp hiệu quả và linh hoạt nhất hiện nay là bù đắp carbon (carbon offset). Vậy chính xác bù đắp carbon là gì? Tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững và giảm phát thải toàn cầu? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Bù đắp Carbon (Carbon Offset) là gì?

Bù đắp carbon (Carbon Offset) là cách cá nhân hoặc doanh nghiệp bù lại lượng khí nhà kính mà họ đã thải ra, bằng cách đầu tư vào các dự án môi trường như trồng rừng, năng lượng tái tạo hoặc thu giữ khí thải. Mỗi tấn CO₂e được giảm hoặc hấp thụ sẽ tương ứng với một tín chỉ carbon. Đây là một phần trong chiến lược hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Lợi ích của bù đắp carbon đối với môi trường

Bù đắp carbon không chỉ là một giải pháp để trung hòa lượng khí thải mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho môi trường và cộng đồng. Dưới đây là những lợi ích nổi bật của hình thức này:

Giảm tốc độ biến đổi khí hậu

Việc đầu tư vào các dự án hấp thụ hoặc cắt giảm khí thải như trồng rừng, điện gió, điện mặt trời… giúp làm giảm lượng khí nhà kính trong khí quyển, từ đó làm chậm quá trình ấm lên toàn cầu và hạn chế các hiện tượng khí hậu cực đoan.

Bảo vệ hệ sinh thái và đa dạng sinh học

Các dự án bù đắp carbon góp phần duy trì môi trường sống tự nhiên, hạn chế tình trạng suy thoái rừng, tan băng và cháy rừng. Điều này giúp bảo vệ hàng ngàn loài động, thực vật và giữ gìn sự cân bằng sinh thái.

Thúc đẩy kinh tế xanh và tạo việc làm bền vững

Bù đắp carbon thường gắn liền với công nghệ sạch và năng lượng tái tạo, từ đó tạo ra các cơ hội việc làm mới, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải thấp, bền vững hơn.

Phân loại các hình thức bù đắp carbon

Bù đắp carbon là một trong những chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân giảm thiểu dấu chân carbon của mình. Dưới đây là các cách phân loại phổ biến giúp hiểu rõ hơn về các hình thức bù đắp carbon đang được áp dụng hiện nay.

Phân loại theo mục tiêu hành động

1. Giảm phát thải (Reduce): Đây là các hoạt động nhằm trực tiếp cắt giảm lượng khí nhà kính phát sinh. Một số ví dụ tiêu biểu bao gồm:

• Sử dụng năng lượng tái tạo thay thế điện than, dầu mỏ
• Tăng hiệu quả sử dụng năng lượng trong tòa nhà, nhà máy, phương tiện
• Quản lý chất thải hiệu quả, thúc đẩy tái chế

2. Loại bỏ khí thải (Remove): Các dự án này giúp loại bỏ CO₂ đã tồn tại trong khí quyển thông qua:

• Trồng rừng, phục hồi hệ sinh thái hấp thụ CO₂
• Ứng dụng công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCS) từ các nguồn phát thải lớn

3. Ngăn ngừa phát thải mới (Avoid): Tập trung vào việc phòng tránh các nguồn phát thải có thể xảy ra, như:

• Bảo tồn rừng tự nhiên để ngăn phá rừng
• Chuyển đổi sang canh tác nông nghiệp bền vững giúp giảm lượng khí thải từ đất canh tác

Phân loại theo phương pháp tiếp cận

1. Dựa trên công nghệ (Technology-based): Áp dụng công nghệ kỹ thuật cao để xử lý hoặc loại bỏ carbon, ví dụ:

• Thu giữ CO₂ từ nhà máy và lưu trữ dưới lòng đất
• Sản xuất nhiên liệu sinh học từ chất thải hoặc sinh khối

2. Dựa vào tự nhiên (Nature-based): Tận dụng các quá trình sinh học tự nhiên để hấp thụ khí nhà kính:

• Trồng rừng, phục hồi rừng bị suy thoái
• Bảo tồn đất ngập mặn và vùng đệm sinh thái có khả năng lưu trữ carbon cao

3. Kết hợp công nghệ và tự nhiên: Một số dự án có thể tích hợp cả hai cách tiếp cận để tối ưu hiệu quả, ví dụ:

• Trồng rừng (hành động tự nhiên) kèm với công nghệ theo dõi tăng trưởng và hấp thụ CO₂
• Nâng cấp dây chuyền sản xuất (công nghệ) để giảm phát thải kết hợp với tái tạo năng lượng tự nhiên

Quy trình thực hiện bù đắp carbon

Việc bù đắp carbon cần được thực hiện theo lộ trình rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Dưới đây là các bước cơ bản giúp triển khai hoạt động bù đắp carbon một cách khoa học:

Bước 1: Tính toán lượng phát thải CO₂e

Đầu tiên, cá nhân hoặc doanh nghiệp cần đo lường tổng lượng khí nhà kính phát sinh từ hoạt động của mình (sản xuất, vận chuyển, tiêu thụ năng lượng…). Lượng khí này thường được quy đổi về đơn vị CO₂ tương đương (CO₂e) để dễ theo dõi và so sánh.

Bước 2: Lựa chọn dự án bù đắp phù hợp

Sau khi biết lượng phát thải cần bù đắp, bước tiếp theo là lựa chọn các dự án bù đắp carbon. Một số loại dự án phổ biến bao gồm:

• Dự án điện mặt trời, điện gió
• Dự án trồng rừng, tái tạo hệ sinh thái
• Dự án thu hồi và xử lý khí methane từ bãi rác hoặc chăn nuôi

Bước 3: Mua tín chỉ carbon và theo dõi hiệu quả

Tùy vào lượng CO₂e cần bù đắp, bạn có thể mua lượng tín chỉ carbon tương ứng (1 tín chỉ = 1 tấn CO₂e được loại bỏ). Cần lựa chọn các đơn vị uy tín, được kiểm chứng bởi các tổ chức quốc tế (như Verra, Gold Standard…). Đồng thời, theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh kế hoạch nếu cần thiết.

Bù đắp carbon không chỉ là một công cụ giúp trung hòa lượng phát thải mà còn là cầu nối đưa con người đến gần hơn với mục tiêu phát triển bền vững và Net Zero. Tuy nhiên, đây không phải là phép màu thay thế cho việc giảm phát thải trực tiếp. Chỉ khi kết hợp hài hòa giữa việc cắt giảm khí thải và thực hiện các dự án bù đắp carbon minh bạch, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai xanh, sạch và bền vững hơn cho hành tinh.