Cam kết Net Zero của Việt Nam nhằm đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 thể hiện trách nhiệm với cộng đồng quốc tế và mở ra hướng phát triển kinh tế xanh, bền vững. Từ định hướng quốc tế đến hành động trong nước, Net Zero đang trở thành động lực cho đổi mới mô hình tăng trưởng, thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Việt Nam thăng hạng về phát triển bền vững

Việt Nam vừa ghi dấu ấn nổi bật trên bản đồ phát triển bền vững khu vực. Theo báo cáo mới nhất của Mạng lưới Giải pháp Phát triển Bền vững Liên Hợp Quốc (SDSN), Chỉ số phát triển bền vững (SDGs) năm 2025 của Việt Nam đạt 73,4/100 điểm, tăng 27,4% so với năm 2015. Với kết quả này, Việt Nam vươn lên vị trí thứ hai tại Đông Nam Á, chỉ sau Thái Lan.

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp phát triển bền vững Việt Nam (VCSF) 2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định đây là thành quả từ nỗ lực thực hiện 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn phía trước, nhất là khi cam kết Net Zero của Việt Nam đòi hỏi những thay đổi sâu rộng trên nhiều lĩnh vực để đạt cả các SDGs vào năm 2030 và Net Zero vào năm 2050.

Chuyển đổi mô hình tăng trưởng: Kinh tế xanh và tuần hoàn

Theo GS.TS Ngô Thắng Lợi – Giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ: Để hiện thực hóa cam kết Net Zero của Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo 2 hướng chính:

• Từ kinh tế nâu sang kinh tế xanh: Giảm phụ thuộc vào tài nguyên hóa thạch, ưu tiên công nghệ carbon thấp, sử dụng năng lượng tái tạo và đầu tư vào môi trường như một yếu tố phát triển cốt lõi.
• Từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn: Thiết kế và vận hành chuỗi sản xuất theo hướng kéo dài vòng đời sản phẩm, tái chế, tái sử dụng và giảm chất thải tối đa.

Đây là mô hình phát triển được các tổ chức quốc tế đánh giá cao, giúp giảm phát thải mà vẫn tăng trưởng bền vững, phù hợp với yêu cầu toàn cầu hóa và xu hướng tiêu dùng xanh.

Net Zero: Cơ hội thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh

Cam kết Net Zero của Việt Nam không còn là nghĩa vụ khí hậu, mà phải thực hiện để tạo ra lợi thế chiến lược giúp đất nước hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Theo Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, Việt Nam hướng đến:

• 40–50% khu công nghiệp chuyển đổi thành khu công nghiệp sinh thái.
• 8–10% địa phương xây dựng khu công nghiệp sinh thái mới.
• Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ phát thải thấp, năng lượng sạch và hạ tầng xanh.

Đây cũng là cơ sở để Việt Nam đón dòng vốn FDI xanh. Đặc biệt từ các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc đang tiến hành siết chặt các tiêu chuẩn môi trường. Tuy nhiên, chi phí chuyển đổi xanh là thách thức lớn. Do đó, doanh nghiệp cần ưu tiên 3 trụ cột: công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số. Việc gắn “chuyển đổi kép” và số hóa và xanh hóa sẽ giúp tối ưu chi phí, tăng chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường.

Cần chính sách đồng bộ để biến Net Zero thành động lực phát triển

GS.TS Ngô Thắng Lợi nhấn mạnh: Để cam kết Net Zero của Việt Nam trở thành hiện thực, Nhà nước cần hành động đồng bộ trên 3 nhóm chính sách:

• Chiến lược quốc gia về chuyển đổi xanh: Từng ngành, từng địa phương cần có kế hoạch cụ thể về năng lượng, công nghệ, tiêu dùng, đào tạo và tài chính xanh.
• Giải pháp hỗ trợ đồng bộ: Mở rộng điện mặt trời, điện gió, phát triển giao thông xanh, ưu đãi thuế, tín dụng cho phương tiện điện.
• Huy động tài chính xanh: Tạo hành lang pháp lý cho vay ưu đãi, miễn giảm thuế, vận hành thị trường carbon và mở rộng hợp tác quốc tế về công nghệ sạch.

Nếu thiếu chiến lược này, Việt Nam có thể đối mặt với rủi ro thương mại (bị loại khỏi thị trường xuất khẩu lớn do không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường). Qua đó, đất nước ta phải chịu rủi ro tác động nặng nề từ biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và an ninh lương thực.

Net Zero: Chìa khóa cho phát triển bền vững

Hiện Việt Nam nằm trong nhóm 90% quốc gia đã đưa ra cam kết Net Zero, cho thấy quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng xanh. Đây không chỉ là mục tiêu về khí hậu, mà còn là chiến lược phát triển dài hạn nhằm:

• Nâng cao uy tín quốc gia;
• Thu hút vốn và công nghệ xanh;
• Tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp;
• Thúc đẩy phát triển bền vững toàn diện trong thế kỷ 21.

Cam kết Net Zero của Việt Nam đang bước vào giai đoạn hành động, đòi hỏi sự chuyển mình đồng bộ từ Nhà nước, doanh nghiệp đến người dân.

Nguồn: Báo Kinh tế đô thị